| شاخص ها | قبل از انقلاب(سرشماری سال 1355) | بعد از انقلاب(سرشماری سال 1390) |
|---|---|---|
| مراکز آموزشی فنی و حرفه ای | 700 واحد | 6983 واحد |
| جمعیت دارای تحصیلات عالیه | 310,000 | 5,474,000 |
| تعداد دانشجویان | حدود 170,000 نفر | حدود 4.000.000 نفر |
| تعداد دانشگاه ها | 223 واحد | 2540 واحد |
| تعداد رشته های کارشناسی در دانشگاه | 196 | |
| تعداد رشته های کارشناسی ارشد در دانشگاه | 182 | 1033 |
| تعداد رشته های دکتری تخصصی | 28 | 793 |
| تعداد کل اعضای هیئت علمی در دانشگاه ها | 9282 | 63818 |
یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی ایران، افزایش سطح دسترسی مردم به زیرساخت‌های سرمایه انسانی از جمله زیرساخت‌های آموزشی بوده است به گونه‌ای که یک مقایسه اولیه بین آمارها نشان می‌دهد کیفیت نیروی کار در کشور ظرف حدود چهار دهه به میزان چشمگیری افزایش یافته است. از سوی دیگر به دلیل تمرکز سیاست‌های دولت و نهادهای غیردولتی بر تقویت زیرساخت‌ها (خصوصاً در بخش راه و ساختمان) و کانالیزه شدن وجوه به سمت این‌گونه فعالیت‌ها، نسل مهندسین جوان و در عین حال با تجربه در کشور رشد کرد. این فرآیندها همچنین باعث رشد دانش ضمنی مستتر در فرآیندهای مهندسی شد و نیروی کار ایرانی را تبدیل به یکی از توانمندترین جوامع متخصص در منطقه و جهان نمود؛ مهندسین و کارشناسان ایرانی گزینه‌های مطلوب شرکت‌های اروپایی فعال در مناطق آسیایی هستند و این به مدد توانمندی، استعداد و زحمات جوانان ایرانی است.
اما با توجه به این‌که سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی ماهیتاً “زمینه‌ساز” هستند، و نه “مستقیماً تولیدی”، با کوچک‌تر شدن حجم سرمایه‌گذاری‌های عمرانی، کاهش فعالیت بخش ساختمان، رکود بخش صنعت و رکود اقتصادی ریشه‌دار این امکان وجود دارد که نسل متخصص جوان کشور توان فنی، دانش ضمنی و انگیزه فعالیت خود را از دست داده و تبدیل به جامعه‌ای غیرپویا و بی‌علاقه به فعالیت‌های مولد شود.
| نرخ تغییر در وضعیت تحصیلی | سهم افراد بومی (درصد) | درصد مدارک دانشگاهی |
|---|---|---|
| 9.9% | 90% | 65% |
در بازه زمانی حدوداً دو ساله بهره‌برداری کارخانه‌های صنایع معدنی و زنجیره فولاد در منطقه سنگان و سبزوار که زیرمجموعه هلدینگ معدنی شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان هستند، تنها در شرکت اپال پارسیان سنگان (که 70% از کل اشتغال صنعتی ایجادی مربوط به این شرکت است) که نقطه فعالیت آن (منطقه سنگان) از محروم‌ترین نقاط کشور محسوب می‌شود، حدود 10% از کارگران و کارمندان موفق به ارتقاء تحصیلی شدند که 90% ایشان نیروی کار بومی مناطق محروم هستند. از میان افرادی که موفق به ارتقاء وضعیت تحصیلی شدند، 65% ایشان موفق به اخذ مدرک دانشگاهی (تحصیلات عالی و تکمیلی) شده‌اند (جدول و شکل 1).
مطالعه تجربه جهانی آموزش تخصصی نیروی کار با هدف کمک به صنعت نشان می‌دهد در کشورهای صنعتی موفق،
توانمندسازی نیروی کار هم‌گام با رشد صنعتی پیاده‌سازی شده است و یکی از ارکان رشد صنعتی پایدار به شمار می‌رود.
از این پس به صورت مقطعی گزارش‌های مطالعاتی در رابطه با تجربه کشورهای موفق در زمینه پیاده‌سازی استراتژی‌های آموزشی و توانمندسازی نیروی کار بارگذاری خواهد شد.