شکل 1- روندهای صنعت تولید فولاد خام در مهم‌ترین مناطق و کشورهای تولیدکننده
گزارش شماره 1
صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع سنگین بسیار مهم که رابطه بالادستی (پسینی) با بیشتر رشته فعالیت‌های صنعتی دارد، در مسیر رشد صنعتی کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان با توجه به تمرکز بر تکمیل زنجیره ارزش فولاد، اقدام به تهیه و انتشار گزارش‌های فصلی در صنعت فولاد جهانی می‌کند.
شیوع ویروس کرونا باعث وقوع نااطمینانی در سه‌ماهه اول سال 2020 (از میانه دی‌ماه تا میانه اسفندماه 1398) و کاهش تقاضای جهانی شد. در سه‌ماهه دوم سال 2020 نیز عرضه جهانی را متأثر کرد. بنابراین حجم فعالیت‌های اقتصادی کاهش یافت و بنابراین تقاضای فولاد جهانی کاهش پیدا کرد. از سوی دیگر، به دلیل محدودیت عرضه مواد اولیه صنعت فولاد (حادثه سد باطله شرکت Vale در برزیل در سال 2019، باران‌های سیل‌آسا در برزیل در دوماهه اول 2020 و سپس محدودیت کار معادن در کانادا، آفریقای جنوبی، برزیل و استرالیا به دلیل شیوع ویروس کرونا)، قیمت سنگ آهن جهانی در بدترین حالت به حداقل سه‌ماهه افت کرد و همچنان بالا باقی مانده است؛ در حالی‌که بیشتر انواع محصولات معدنی به حداقل چندساله افت کردند. در نمودار روند سینوسی قیمت سنگ آهن شاخص 62% متال بولتن و مقاومت قیمت این محصول در برابر کاهش نمایش داده شده است.وضعیت تولید فولاد جهانیشیوع ویروس کرونای جدید در چین از ابتدای فوریه سال 2020 (نیمه بهمن‌ماه 1398)، چشم‌انداز مثبت سال 2020 را با روند منفی روبرو کرد. در ابتدا تصور می‌شد تنها تأثیر شیوع این ویروس در کشور چین، نااطمینانی است. یکی از اصلی‌ترین تأثیرات اقتصادی نااطمینانی، کاهش سرمایه‌گذاری، کاهش تقاضا برای اقلام سرمایه‌ای و مصرفی و کاهش تقاضای مواد اولیه (خصوصاً فولاد و مواد اولیه آن) است.
حدود سه‌ماه پس از بروز اولین تأثیرات نااطمینانی، و حدود یک ماه و نیم پس از تبدیل بیماری ناشی از این ویروس به بیماری فراگیر جهانی، “سازمان توسعه صنعتی ملل متحد[1] در گزارشی نشان داده است که نااطمینانی ناشی از ویروس کرونا تا پایان ماه مارس (12 فروردین) سه‌برابر بیشتر از نااطمینانی ناشی از شیوع ویروس SARS در سال‌های 2003-2002 است، و این نااطمینانی اکنون نه تنها تقاضای جهانی برای تولیدات صنعتی را با کاهش روبرو کرده است، بلکه باعث کاهش جدی عرضه جهانی نیز شده است. یک شاخص از گستردگی تأثیر این بیماری بر عرضه جهانی کالاها و خدمات، شرایط کاری است؛ وضعیت شغلی حدود 7/2 میلیارد نفر از کارگران دنیا (81% نیروی کار جهانی) تحت تأثیر قرار گرفته است.
هزینه ویروس کرونا برای اقتصاد جهانی در ابتدای فوریه (نیمه بهمن‌ماه 1398) حدود 140 میلیارد دلار برآورد می‌شد. در حال حاضر (نیمه دوم آوریل- نیمه اول اردیبهشت‌ماه 1398) برآورد اولیه “سازمان جهانی کار مبنی بر هزینه 3.4 تریلیون دلاری این بیماری بر اقتصاد جهانی در سال 2020 است؛ صندوق بین‌المللی پول نیز پیش‌بینی می‌کند اقتصاد جهانی مجموعاً در سال‌های 2020 و 2021، 9 تریلیون دلار آسیب ببیند. با توجه به تبدیل نااطمینانی اولیه به تأثیرات ملموس در اقتصاد و صنایع دنیا، سیاست‌های بودجه‌ای (مالی) دولت‌ها و سیاست‌های بانک‌های مرکزی (پولی) به گونه‌ای هستند که وقوع تورم جهانی نیز به نظر محتمل می‌رسد (کاهش ارزش جهانی دلار و یورو).
در حال حاضر، صنایع فولاد چین که بزرگترین تولیدکننده فولاد جهان است به دلیل رسیدن قیمت‌ها به حداقل سه‌ساله، در نقطه سر به سر قرار دارند یا حتی هزینه‌هایشان از درآمدهایشان بیشتر است (در واقع حتی مدتی پیش از منفی شدن قیمت نفت، قیمت برخی محصولات فولادی در چین منفی شده بود!)؛ برای مثال طبق آخرین اطلاعات کسب شده تا میانه ماه آوریل (انتهای فروردین 1399)، تولیدکنندگان ورق گرم در چین، هر تن این محصول را تقریباً شش دلار ارزان‌تر از هزینه تمام‌شده آن می‌فروشند؛ اما به دلیل عرضه محدود مواد اولیه صنعت فولاد، معادن و صنایع معدنی فعلاً در شرایط مناسبی قرار دارند (خصوصاً تولیدکنندگان سنگ آهن عیار پایین).
انجمن جهانی فولاد طبق اعلامیه‌ای در تاریخ 17 آوریل (29 فروردین)، به دلیل نااطمینانی و کاهش یا توقف تولید فولاد در بسیاری از کشورها گزارش چشم‌انداز کوتاه‌مدت[2] خود را به صورت گزارش پیش‌بینی تقاضای کوتاه‌مدت فولاد منتشر کرده است. شیوع ویروس کرونا همانگونه که ذکر شد باعث کاهش اقبال مشتریان محصولات فولادی، تعطیلی کارخانه‌ها، نااطمینانی و همچنین کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری شده است.
در سال 2019، به دلیل وقوع نوعی رکود صنعتی در کشورهای پیشرفته، رشد صنعت فولاد کم‌تر از پیش‌بینی‌ها بود؛ در سال 2020 نیز با شیوع غیرقابل پیش‌بینی ویروس کرونا، رکود صنعتی تعمیق شده است که چشم‌انداز سه‌ماهه دوم سال 2020 از نظر تقاضای فولاد را منفی می‌کند. البته صنعت فولاد یکی از صنایعی است که رابطه نزدیکی با سیاست‌های پولی و بودجه‌ای دولت‌ها دارد؛ زمانی‌که دولت‌ها با تزریق نقدینگی به اقتصاد یا با استفاده از ابزارهای بودجه‌ای وارد عمل میشوند، تقاضا برای فولاد و همچنین تقاضا برای مواد اولیه صنعت فولاد افزایش مییابد و این احتمال وجود دارد که رکود صنایع فولاد در این دوران کم‌تر از رکود صنایع فولادی در سال 2008 میلادی در اثر بحران مالی باشد. البته این امر بستگی به مدت‌زمان برقراری محدودیت‌های وضوع شده و همچنین زمان‌بندی طرح‌های حمایتی دولت‌ها دارد. صنعت فولاد جهانی با دقت در حال پیگیری آخرین تحولات در رابطه با بیماری فراگیر Covid-19 است؛ همچنین برخی از واحدهای پایین‌دستی صنعت فولاد و برخی از فولادسازی‌ها اقدام به تغییر خطوط تولید برای تولید ونتیلاتورهای تنفسی نموده‌اند تا با وجود کاهش فعالیت، سهمی در مبارزه با این بیماری داشته باشند.
در مجموع به نظر می‌رسد، روند مصرف فولاد صنعت خودروسازی جهانی به دلیل تغییر ترجیحات مصرف‌کنندگان در سال‌های اخیر به استفاده از خودروهای سبک هیبریدی یا الکتریکی با حداقل محتوای فولادی چندان تغییری نخواهد کرد، اما در کوتاه‌مدت، روند بهبود تقاضا برای محصولات صنایع خودروسازی به نظر کند خواهد بود. در رابطه با صنایع تولیدکننده تجهیزات مکانیکی نیز روند بهبود شرایط به دلیل وابستگی محصول نهایی این صنایع به تعداد زیادی زنجیره تأمین کند خواهد بود. بخش زیرساخت و مسکن که اولین موضع اصابت سیاست‌های حمایتی دولت‌هاست، پشتوانه‌های قوی‌تری برای رشد خواهد داشت و در کوتاه‌مدت، تا جایی که کسری بودجه دولت‌ها سرمایه‌گذاری خصوصی جدید را کاهش ندهند، باعث بهبود تقاضای فولاد جهانی خواهد شد.
1_ United Nations Industrial Development Organization (UNIDO)
بر مبنای شاخص ابداعی”صندوق بین‌المللی پول” (International Monetary Fund) که “شاخص نااطمینانی جهانی” (World Uncertainty Index) نام‌گذاری شده است.
2_ International Labor Organization (ILO)
3_ Hot-rolled coil
4_ Short-Range Outlook